Margaretha van Antiochië - Bijstand

De legendarische kracht van de heilige Margaretha waarmee ze de duivel bij de haren grijpen kon, neergooien en vastbinden, stond garant om moeders te sparen van blinde of doofstomme kinderen, die werden beschouwd als door de demon bezeten.

Bij uitbreiding werd haar bijstand afgesmeekt:

Anonymus, H. Margaretha van Antiochië, boekverluchting, 
Bibliothèque nationale de France, Latin 10532, detail van fol. 380.

"- tegen barensweeën (ze ontsnapte uit de buik van de draak, ze werd 'verlost'; net voor haar onthoofding vroeg ze God dat elke vrouw die haar in barensnood zou aanroepen een gezond kind ter wereld zou brengen); tegen een tekort aan melkproductie: indirect wordt ze zo ook schutspatrones van de voedsters en vroedvrouwen; tijdens de bevalling kregen de aanstaande moeders soms een gordel (waarmee ze de draak bedwong) met een relikwie van de heilige op het lichaam gelegd, of ze droegen om hun middel een gewijd lint dat in aanraking was gekomen met de relikwie, of soms ook gewoon rode lintjes
- tegen 'moederkwaal' (hysterie)
- tegen kinkhoest (in Wijlegem bijvoorbeeld, offeren moeders een geldstuk dat eerst door het kind werd gekust aan de heilige om zo de kwaal over te dragen)
- tegen buikpijn en krampen bij kinderen
- tegen echtelijke onvruchtbaarheid
- behoud van kuisheid (omwille van haar vastberadenheid)
- soms staat ze ook nierpatiënten bij (de nieren vormen als het ware een gordel romd het middel)
en wordt haar schutspatronaat uitgebreid tot de verpleegsters"
[Jo Claes, Alfons Claes en Kathy Vincke, Sanctus: Meer dan 500 heiligen herkennen, Leuven (Davidsfonds en Uitgeverij KOK), 2002, 320 p.]

Lucas Cranach, H. Margaretha van Antiochië, 1513,
zwarte inkt / pen op papier, 17,7 x 13,1 cm, Dessau, Anhaltinische Gemäldegalerie

"Because of the promises made just before Margaret's death to assist anyone - especially women in childbirth - who has her life written down, reads it, or has it read to them, extant copies of her legend are quite common, some of them written on long strips of parchment which were fastened around the abdomens of women in labor.
Rhymes [...] made [...] the saint's life easy to memorize, as well as entertaining for those who heard it read or recited aloud. The [...] strong emphasis on childbirth highlights the importance of St. Margaret for laywomen, and it is easy to imagine [it] being utilized as a means of comfort during labor.
[Other versions seem] intent on reminding them that the cult of St. Margaret should be connected with the sacraments of the church, not turned into a matter of private observances at home.
[Wikipedia & Catholic Encyclopedia, d.d. 08/06/2017]

Detail van een miniatuur van H. Margaretha van Antiochië,
 Getijdenboek, Use of Sarum, de Nederlanden,
3de kwart van de 15de eeuw, London, British Library, Harley MS 2985, f. 37v